Гадна талаасаа бүх зүйл зүгээр. Цалин орж л байна. Хийх ёстой ажлаа хийж, хүмүүстэй харьцаж, хуралд сууж, амьдралын “зөв” дүр төрхийг барьсаар… Гэвч дотроо нэг л биш. Ямар ч утгагүй хоосон мэдрэмж. Хийж байгаа зүйлдээ сэтгэл хөдлөхөө ч болиод таны амьдрал таных биш юм шиг мэдрэмж төрж байна уу?
Энэ бол ядаргаа биш. Энэ бол burnout — өөрийгөө гээж, аажмаар дотроо унтарч байгаа мэдрэмж.
Burnout буюу ажлаас халшрах хам шинж гэж юу вэ?
Ажлаас халшрах хам шинж буюу burnout бол удаан хугацаанд хуримтлагдсан стрессийн үр дүнд сэтгэл зүй, бие махбод, оюун санааны туйлдалт юм.Энэ нь ганц шөнийн дотор болдоггүй. Хүчээр инээх, автомат хөдөлгөөнөөр ажиллах, хийх зүйлсээ дуусгаад ч баярлахгүй байх зэрэг нь анхны шинж тэмдгүүд нь.
2020 онд ДЭМБ burnout-ыг албан ёсоор “ажлын орчинд үүсдэг архаг стрессийн үр дүн” гэж тодорхойлсон бөгөөд эмчилгээ шаардлагатай сэтгэлзүйн байдал гэдгийг баталгаажуулсан.
Танихгүй мэт болсон өөртэйгөө нүүр тулах мөч
Зарим өглөө сэрэхэд ажилдаа очих тухай бодох ч хүсэл төрөхгүй байж мэднэ. Цээжинд ямар ч үггүй, чимээгүй эсэргүүцэл үүсч, хөдлөх хүч үлдэхгүй мэт мэдрэмж төрдөг. Хэн нэгэн заавал зовоогоогүй ч, яг үнэндээ өөрийгөө л алгуур шахаж, чимээгүйхэн мартаж эхэлсэн байж болох.
Тийм мэдрэмж төрсөн үед гадагшаа биш, дотогшоо нэг харж үзэх хэрэгтэй. lambda.global-ийн burnout тестийг бөглөж үзсэнээр зарим уншигчид анх удаа өөрийгөө гаднаас нь тайван ажиглаж, бодит үнэлгээ өгж эхэлдэг. Ингэснээр
“Энэ зүгээр нэг ядаргаа биш, би үнэхээр унтарч байсан юм байна” гэж өөртэйгөө нүүр тулах боломж бүрддэг байна. Ингэж хүлээн зөвшөөрөх нь сэргэлтийн эхний алхам юм. Учир нь юу болж байгааг нэрлэж, ойлгож чадсан хүн л дараагийн алхмаа зоригтой хийж чадна.
Сэргэлтийн эхлэл
Burnout-оос гарах эхлэл нь заавал том шийдвэр байх албагүй. Заримдаа зүгээр л нэг өдрийг өөртөө зориулах, хэсэг хугацаанд чимээгүй суух сонголт хийхээс эхэлнэ. Цонхны дэргэд суугаад, “Юунаас залхаж байна вэ?”, “Хэзээ хамгийн сүүлд сэтгэл хөдөлсөн бэ?” гэдэг асуултад үнэнээр нь хариулж үзэхэд, дотоод дуу хоолой тань аажмаар эргэн ирж эхэлдэг.
Хамгийн чухал нь — энэ аялалд ганцаараа явах албагүй. Хуваалцах, сонсох, ойлголцох орон зайг өөртөө нээж өгч чадвал сэргэлтийн хүч хэд дахин нэмэгддэг. Заримдаа зүгээр л нэг урмын үг, хэн нэгэн таныг чимээгүй сонсох байдал ч сэтгэлд тань гэрэл асааж мэднэ.
Дэлхий хэрхэн хариу үйлдэл үзүүлж байна вэ?
Burnout зөвхөн хувь хүнд хамаарах зүйл биш. Хэт өндөр ачаалал, өрсөлдөөн, үргэлжийн тасралтгүй бүтээх хүлээлт зэрэг нь нийгмийн бүтэц дэх эмзэг цэгийн илрэл болдог.
Япон улс ажлын ачааллаас үүдэн үхэлд хүрэх тохиолдлуудыг “karoshi” хэмээн нэрлэж, асуудлыг нийгмийн хэмжээнд хүлээн зөвшөөрсөн байдаг. Засгийн газар ажлын цагийг хуульчилж, компаниудад ажилчдын стрессийг жил бүр хэмжих үүрэг хүлээлгэжээ.
Исланд улс төрийн албан хаагчдын дунд 4 хоногийн ажлын туршилт явуулж, стресс мэдэгдэхүйц буурч, бүтээмж харин ч өссөн гэдгийг баталсан. Үүний дараа ажилчдын 80 гаруй хувь уян хатан хуваарийг хууль ёсоор шаардах эрхтэй болсон.
Герман, Швейцарь зэрэг улс burnout-ыг сэтгэлзүйн оношийн нэг хэлбэр гэж үздэг бөгөөд жилд 1–2 удаа “ментал эрүүл мэндийн амралтын өдөр” олгодог. Томоохон байгууллагуудад сэтгэлзүйч ажиллуулж, ажилчдыг нөхөн сэргээх амралтаар цалинтай хангах журам үйлчилдэг.
Эдгээр жишээ нь “burnout-ыг өөрөө л зохицуул” гэсэн дарангуй хандлагын эсрэг хариу үйлдэл болж байна. Энэ нь системийн асуудал бөгөөд нийгмээрээ хариуцах ёстойг илтгэж байгаа юм.
lambda.global юу санал болгож байна вэ?
Энэ бүхэнтэй тэмцэхэд бидэнд өөрийгөө таних эрх, орон зай, нөхөрлөл хэрэгтэй. lambda.global нь танд:
- Burnout-ын үнэгүй тест
- Менторшип, бясалгал, бичгийн дасгал зэрэг сэргэлтийн практикууд
- Зөвхөн ойлгогдох биш, оюун санаагаараа холбогдох боломжуудыг санал болгож байна.
Burnout бол төгсгөл биш. Энэ бол “анхаар” гэж бие чинь чимээгүйхэн илгээж буй дохио. Бид амьдралаа амжуулж яваа нэрийн дор өөрийгөө аажмаар гээх үе бий. Зогсолгүй урагшилж, завгүй байх тусмаа өөрийгөө сонсох завгүй болдог.
Гэхдээ яг энэ мөчид өөртөө богинохон ч болтугай эрх чөлөөг өгөөрэй — зогсох, амьсгалах, чимээгүйхэн өөрийгөө эргүүлэн дуудах эрх. Таны дуу хоолой чимээгүй байсан ч оршсоор байдаг.
